Οικονομική Διπλωματία και Nation Branding

Η οικονομική διπλωματία αποτελεί το κινητήριο μοχλό ανάπτυξης μιας χώρας και έχει στόχο να προάγει την ευημερία του κράτους καθώς και τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής. Τα υπουργεία οικονομικών, οι εμπορικοί σύνδεσμοι, τα επιμελητήρια, οι εξαγωγικοί φορείς, οι πρεσβείες, τα προξενεία είναι οι κύριοι φορείς προώθησης της οικονομικής διπλωματίας σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο. Η οικονομική διπλωματία επικεντρώνονται στην προώθηση, την προσέλκυση ξένων επιχειρήσεων, των επενδύσεων, την τεχνολογία και τον τουρισμό. Η οικονομική διπλωματία συνεισφέρει τα μέγιστα στην ενίσχυση και στο Nation Branding μιας χώρας και αποτελεί σημαντικότατο εργαλείο της Δημόσιας Διπλωματίας.

Αναλυτές και εμπειρογνώμονες συνδέουν τη διαδικασία διαμόρφωσης της εικόνας μιας χώρας με τη δόμηση ή τη συγκρότηση μιας μάρκας (brand) και εντοπίζουν αναλογίες στο πως ένας οργανισμός ή μια εταιρία δομεί την εικόνα της (branding) και στο πως μια χώρα δομεί τη διεθνή της εικόνα (nation branding).

Η διεθνή εικόνα μιας χώρας, σύμφωνα με τον βρετανό Simon Anholt, σύμβουλο Δημόσιας Διπλωματίας δεν καθορίζεται μόνο από την κυβερνητική πολιτική, αλλά από άλλες παραμέτρους.

H θεωρία του είναι γνωστή ως «Εξάγωνο Anholt» και βάσης αυτής η διαμόρφωση της διεθνής εικόνας γίνεται μέσω :

1. τουριστικής προβολής,
2. εταιριών που εξάγουν προϊόντα ή υπηρεσίες με σαφή το χαρακτήρα της χώρας προέλευσης,
3. αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής που προκαλούν την προσοχή των διεθνών ΜΜΕ,
4. επιδόσεων εταιριών της χώρας σε διεθνές επίπεδο και τον τρόπο που αυτές λειτουργούν για την προσέλκυση επενδύσεων,
5. πολιτιστικών ανταλλαγών, αθλητισμό,  λογοτεχνία ή την ποίηση και
6. πολιτών της χώρας , ιδιαίτερα όσων σπουδάζουν ή ταξιδεύουν στο εξωτερικό και διαμορφώνουν με τη στάση τους αντιλήψεις και απόψεις για τη χώρα προέλευσής τους.

H οικονομική διπλωματία έχει άμεση σχέση με τις τέσσερις από τις «έξι γωνίες» του Anhold (τουρισμός, εξαγωγές, εξωτερική πολιτική και επενδύσεις).

Η οικονομική διπλωματία χρησιμοποιείται κατά κόρον µε δύο έννοιες: η πρώτη παραπέμπει στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής µε τη χρησιμοποίηση οικονοµικών µέσων (απειλή ή χρήση οικονομικών κυρώσεων και αντίστοιχα η παροχή οικονοµικής βοήθειας). Η δεύτερη έχει να κάνει με χρησιμοποίηση διπλωματικών μέσων για την προώθηση και την επίτευξη οικονομικών στόχων και προσλαμβάνει διάφορες μορφές, όπως διαμόρφωση µια συγκροτημένης εξαγωγικής πολιτικής, ενίσχυση της διεθνούς δραστηριότητας µιας επιχείρησης, προσέλκυση ξένων επενδύσεων, διαπραγμάτευση σε πολυµερές ή διµερές επίπεδο μέτρων προστασίας της εσωτερικής αγοράς και ανάπτυξη προγραµµάτων αναπτυξιακής βοήθειας.

Η οικονομική διπλωματία έχει τη δυνατότητα να κάνει χρήση θετικών και αρνητικών – οικονοµικών µέσων.
Τα θετικά περιλαμβάνουν: ευνοϊκές δασµολογικές διευκολύνσεις, παραχώρηση της ρήτρας του «µάλλον ευνοουμένου κράτους», μείωση δασµών, άµεση αγορά, εξαγωγικές ή εισαγωγικές επιδοτήσεις, παραχώρηση αδειών εισαγωγής ή εξαγωγής συγκεκριμένων προϊόντων, η παροχή ανθρωπιστικής και επείγουσας βοήθειας, ενώ τα αρνητικά: εμπάργκο, δηλαδή απαγόρευση εξαγωγών, µποϋκοτάζ. Απαγόρευση εισαγωγών, αύξηση δασµών, δυσµενείς δασµολογικές διακρίσεις, άρνηση παραχώρησης της ρήτρας του «µάλλον ευνοούµένου κράτους», κατάρτιση «µαύρης λίστας», επιβολή ποσοστώσεων τόσο για τις εισαγωγές όσο για τις εξαγωγές.

Η οικονομική διπλωματία εμπεριέχει και τα εξής στοιχεία:

• Εμπορική διπλωματία και NGO: Xρήση πολιτικής επιρροής και σχέσεων με στόχο την προώθηση ή τον επηρεασμό του διεθνούς εμπορίου και των επενδύσεων, τη βελτίωση της λειτουργίας των αγορών ή την αντιμετώπιση των αδυναμιών της αγοράς για μείωση του κόστος και των κινδύνων των διασυνοριακών συναλλαγών.
• Διαρθρωτικές πολιτικές και διμερείς συμφωνίες εμπορίου και επενδύσεων: Η χρήση των οικονομικών περιουσιακών στοιχείων και των σχέσεων με στόχο την ενίσχυση των αμοιβαίων οφελών της συνεργασίας και την παγίωση πολιτικά σταθερών σχέσεων.
• Διεθνείς οργανισμούς:. Εδραίωση του κατάλληλου πολιτικού κλίματος και διεθνούς πολιτικό -οικονομικού περιβάλλοντος για διευκόλυνση και καθιέρωση αυτών των στόχων.

Οι εξαγωγές αποτυπώνουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μιας χώρας, δηλαδή όταν παράγουν καινοτόμα προϊόντα, όταν συνεισφέρουν στην αύξηση του ΑΕΠ στην αύξηση του χρήματος που κυκλοφορεί στην εσωτερική αγορά, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στην αύξηση των εισοδημάτων, στην αναβάθμιση των δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη. Παράλληλα συμπαρασύρουν στην ανάπτυξη και άλλους τομείς, όπως ο πρωτογενείς τομέας, η παραγωγής ενέργειας, οι μεταφορές και οι υπηρεσίες.

Η Ελλάδα ανήκει στην κατηγορία των μικρών – μεσαίων κρατών που επιδιώκουν να προσελκύσουν την προσοχή και να συνδέσουν την αναγνώρισή τους με θετικές εικόνες, κατά τα πρότυπα της διαφήμισης ενός άγνωστου ή καινούργιου προϊόντος, δηλαδή στρατηγική που παραπέμπει στην εφαρμογή του όρου «nation branding».

Η Ελλάδα πρέπει να υιοθετήσει μια εθνική στρατηγική για τις εξαγωγές που θα βασιστεί :

(α) στη διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης, μέσω της αύξησης της παραγωγής διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών,

(β) στην καλύτερη προώθηση των ελληνικών εξαγωγών σε επιλεγμένες αγορές

(γ) στην απλοποίηση των διαδικασιών και τη διευκόλυνση του εξαγωγέα.

Πηγές:

Δούκας Μαρινόπουλος, «Οικονομική διπλωματία και Επιχειρηματικότητα», Ναυτεμπορική , 09 Απριλίου 2014
Χαραλαμπος Τσαρδανίδης, «Οικονομική Διπλωματία», Εισήγηση στο Γ’ Πανελλήνιο Συνέδριο ∆ιεθνούς Πολιτικής Οικονόμας, 2008
Μαρία Φωλά «H Ελλάδα ως Brand: Tο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον»