Οι «επισφάλειες» και οι «ανασφάλειες» των Δυτικών Βαλκανίων

Οι τρέχουσες εξελίξεις στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων ( Αλβανία,Σερβία, Μαυροβούνιο,ΠΓΔΜ, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το προτεκτοράτο του Κοσσυφοπεδίου) δημιουργούν έντονες ανησυχίες καθώς εξακολουθούν να υφίστανται τα επίμονα προβλήματα στην περιοχή αναφορικά με το κράτος δικαίου, τη διαφθορά, τις διακρίσεις, τον ρυθμό των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και τα φαινόμενα πόλωσης στον πολιτικό χώρο.

Η ΠΓΔΜ αντιμετωπίζει μεγάλα αδιέξοδα στο ζήτημα του ονόματος ,ενώ το πολιτικό κλίμα πόλωσης στο εσωτερικό της χώρας ευνοεί την ανάπτυξη ριζοσπαστικών συμπεριφορών και διεθνοτικής και εθνικιστικής βίας. Η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την επιτάχυνση εφαρμογής της ευρωπαϊκής ατζέντας και να εξασφαλίσουν μία εποικοδομητική πολιτική συνεργασία.

Η Σερβία προσπαθεί να αναπτύξει μία τακτική εποικοδομητικής προσέγγισής της στις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες και καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του δικαστικού της συστήματος, την αύξηση της διαφάνειας στην ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης και την ευθυγράμμιση της εξωτερικής της πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας της με αυτήν της ΕΕ, ιδίως σε ό,τι αφορά τη Ρωσία.

Η Βοσνία και Ερζεγοβίνη εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες στην περιοχή. Η πολιτική ηγεσία της Χώρας πρέπει να προωθήσουν επειγόντως μία ουσιώδη συνταγματική μεταρρύθμιση, τόσο σε ομοσπονδιακό όσο και σε τοπικό επίπεδο, ώστε να καταστεί η χώρα μία πλήρως λειτουργική δημοκρατία. Σε αυτό το πλαίσιο τα μέλη της Βουλής των Λαών και της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης υιοθέτησαν διακήρυξη για την υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Η δήλωση είναι εναρμονισμένη με τα αιτήματα της βρετανο-γερμανικής πρωτοβουλίας για την πρόοδο της Βοσνίας προς την ΕΕ. Το «αδύνατο σημείο» της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, είναι οι δομές του «ριζοσπαστικού Ισλάμ» που υπάρχουν στο εσωτερικό της επικράτεια και αποτελούν παράγοντα αποσταθεροποίησης για όλη την περιοχή.

Η Αλβανία, εκτός από την παρατεταμένη εσωτερική πολιτική αστάθεια που την χαρακτηρίζει με τις εγγενείς αδυναμίες της στην δημιουργία ενός «κράτους δικαίου» ξάφνιασε προ ημερών τη διεθνή κοινή γνώμη διά στόματος του Πρωθυπουργού της κ. Έντι Ράμα ο οποίος δήλωσε ότι «Η ενοποίηση των Αλβανών της Αλβανίας και του Κοσόβου είναι αναπόφευκτη έχοντας στο πλευρό του τον Χασίμ Θάτσι, πρώην πρωθυπουργό και νυν υπουργό Εξωτερικών του Κοσσυφοπεδίου. Το μοναδικό αναπάντητο ερώτημα όσον αφορά τη δημιουργία της Μεγάλης Αλβανίας είναι το αν «θα συμβεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως μια φυσική και κατανοητή από όλους διαδικασία ή αν θα πραγματοποιηθεί ως μια αντίδραση στην τύφλωση ή στην οκνηρία της ΕΕ» επισήμανε χαρακτηριστικά ο αλβανός πρωθυπουργός.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση αντέδρασε άμεσα, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για «απαράδεκτες προκλήσεις» που δεν είναι εναρμονισμένες με την πολιτική συνεργασίας στην περιοχή

Η αναζωπύρωση του αλβανικού εθνικισμού ερμηνεύεται και ως αντίδραση στην προοπτική συγκρότησης ειδικού δικαστηρίου στην Πρίστινα για εγκλήματα πολέμου Αλβανοκοσοβάρων του UCK. Στο εν λόγω δικαστήριο ενδέχεται να παραπεμφθεί ο ίδιος ο Θάτσι, τον οποίο ενοχοποίησε η πολύκροτη έκθεση του Ντικ Μάρτι, ειδικού εισηγητή του Συμβουλίου της Ευρώπης, ως εγκληματία πολέμου και επικεφαλής κυκλώματος εμπορίας ανθρωπίνων οργάνων. Ο ειδικός εκπρόσωπος της Ε.Ε. στο Κόσοβο, Σάμουελ Ζμπόγκαρ, προειδοποίησε την Πρίστινα, την περασμένη Τετάρτη, ότι η συγκρότηση του ειδικού δικαστηρίου είναι μη αναστρέψιμη.

Η οντότητα του «Κοσοβικού προτεκτοράτου» αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα ως προς το κράτος δικαίου, την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας και τα αποτελεσματικά μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς , ενώ εξακολουθεί να υπάρχει η αντίληψη ότι αποτελεί την «κοιτίδα» οργανωμένου εγκλήματος και τρομοκρατίας.

Το Μαυροβούνιο είναι η μόνη χώρα στην περιοχή που προχωρά με πιο θετικά βήματα στο δρόμο για την ΕΕ αλλά ακόμη πρέπει να υπάρξει πρόοδος στους τομείς της καταπολέμησης της διαφθοράς, της διασφάλιση της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας και της ελευθερίας της έκφρασης και των μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Μία πρόσθετη ανησυχία για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων αποτελούν και τα επισφαλή δάνεια, όπως αναφέρει σε έκθεσή του το ΔΝΤ με τίτλο «Τα Δυτικά Βαλκάνια, 15 χρόνια μετάβασης».

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Αλβανία ήταν η χώρα με το υψηλότερο επίπεδο επισφαλών δανείων, όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και ανάμεσα στις υπόλοιπες υπό ανάπτυξη ευρωπαϊκές χώρες με περίπου 24% του συνόλου των δανείων στο τέλος του 2014, ενώ ο μέσος όρος της περιοχής είναι περίπου 15-16%.

Το χαμηλότερο επίπεδο των επισφαλών δάνειων κατέχουν η ΠΓΔΜ και το Κόσοβο.

Σύμφωνα με την έκθεση «στην Αλβανία έχουν πραγματοποιηθεί μεταρρυθμίσεις, όπως η πρόσφατη βελτίωση στο φορολογικό σύστημα διαχείρισης των δανείων και μέτρα για τη βελτίωση της επιβολής των ασφαλειών, αλλά υπήρξε μικρή βελτίωση, λόγω της ανεπαρκούς εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων».

Το ΔΝΤ αναφέρει ότι παρά τις προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού θεσμικού και κανονιστικού περιβάλλοντος στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, δεν λαμβάνεται σοβαρά η πρόκληση των επισφαλών δανείων. Επίσης, προσθέτει ότι, εάν το πρόβλημα των επισφαλών δανείων στα Βαλκάνια συνεχίζεται, απειλεί να κρατήσει την πίστωση σε χαμηλά επίπεδα και να αποτρέψει μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επενδύσεις και την ανάπτυξη.

Οι τράπεζες στα Δυτικά Βαλκάνια, που έχουν υψηλά πιστοληπτικά προβλήματα είναι πιο ευαίσθητες απέναντι στον κίνδυνο και έχουν αυστηρότερα πιστοδοτικά κριτήρια, με στόχο να αποφευχθεί η περαιτέρω επιδείνωση του χαρτοφυλακίου τους, επισημαίνεται σε άλλο σημείο.

Μια πρόσφατη έρευνα την οποία επικαλούνται τα ΜΜΕ για τις τραπεζικές δανειοδοτήσεις, αναφέρει ότι τα επισφαλή δάνεια είναι ο κύριος παράγοντας που αναστέλλει την αύξηση των πιστώσεων στην περιοχή.

Το παραπάνω ρευστό σκηνικό δημιουργεί νέο πεδίο ευρυτέρων γεωπολιτικών και γεωοικονομικών ανταγωνισμών που δημιουργούν νέα δεδομένα στις εξελίξεις στην περιοχή με ειδικό βάρος για την εξωτερική πολιτική της χώρας αλλά και τους ευρύτερους σχεδιασμούς της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας.