Τρομοκρατία πόλεων (urban terrorism)

Δεκατρία χρόνια μετά την κήρυξη του «πολέμου εναντίον του τρόμου» (War on Terror), και μάλλον αρνητικές πρέπει να θεωρηθούν οι εξελίξεις ως προς την τελέσφορη έκβασή του. Ακόμη και τώρα εξακολουθούμε να μιλάμε για πολιτική τρομοκρατία, τρομοκρατία αποσχιστικών κινημάτων, ισλαμική τρομοκρατία, εγκληματική/μαφιόζικη ή τρομοκρατία συμμοριών, τρομοκρατία πόλεων, μεγα-τρομοκρατία αλλά και για τα φαινόμενα της μετα-τρομοκρατικής εποχής (κυβερνο-τρομοκρατία) που μπορεί να οδηγήσουν σε γενικευμένες συγκρούσεις που φθάνουν μέχρι και τις αλλαγές συνόρων, κάτι που έχουμε δει άλλωστε και στην περιοχή μας μετά την διάλυση της ΣΟΔ Γιουγκοσλαβίας…

Ο θεωρητικός μελετητής των φαινομένων βίας που συναντά περισσότερους από 100 ορισμούς για το φαινόμενο της τρομοκρατίας βρίσκεται πολύ συχνά στην θέση να διατυπώσει την αφοριστική εκτίμηση ότι «όταν όλα είναι τρομοκρατία τότε τίποτε τελικά δεν είναι τρομοκρατία».

Σύμφωνα με την ανά χώρα ετήσια – του 2013 – έκθεση του State Department για τα θέματα τρομοκρατίας (Country Reports on Terrorism 2013), οι επιθέσεις παγκοσμίως αυξήθηκαν από 6.700 σε 9.700, ενώ περίπου 18.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ 33.000 τραυματίστηκαν. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχείακατά τη διάρκεια του 2012 επι ευρωπαϊκού εδάφους (κυρίως στην ΕΕ) πραγματοποιήθηκαν 219 τρομοκρατικές επιθέσεις στις οποίες έχασαν τη ζωή του 17 άτομα ενώ συνελήφθησαν 537 άτομα. Για την πρόληψη και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας η ΕΕ διέθεσε 35 δις ευρώ.

Σύμφωνα με μελέτη της Rand Corporation, το 2007 υπήρχαν 28 σαλαφιστικές – τζιχαντιστικές οργανώσεις όπως η Αλ Κάιντα. Το 2013 έγιναν 49 τον αριθμό. Το 2007 αυτές οι οργανώσεις εξαπέλυσαν 100 επιθέσεις, το 2013 έφθασαν αισίως τις 950. Το 2007 υπήρχαν μεταξύ 18-42.000 ενεργών τρομοκρατών, το 2013 κυμαίνονται από 44-105.000 τρομοκράτες.

Ενεργή παρατηρείται και η στάση της Ρωσίας στον αγώνα εναντίον του τρόμου και της τρομοκρατίας. Η Ρωσία αποτελεί στόχο των τρομοκρατών και των χορηγών της (από πολιτική τρομοκρατία μέχρι θρησκευτική κοκ) καθώς η Ρωσική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας (FSB) μόνον το 2014 εξουδετέρωσε 130 τρομοκράτες (ανάμεσα στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και 21 ηγετικά στελέχη) και απέτρεψε 6 τρομοκρατικές επιθέσεις ευρείας κλίμακας αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα περισσότερα από 160 στρατηγεία τρομοκρατών και αποθήκες οπλισμού σύμφωνα με τον διευθυντή της FSB AleksаndаrBortnikov.

Από το χτύπημα της 11/9/2001 ήταν εμφανής η μετάλλαξη του «παγκόσμιου τρομοκρατικού κινήματος» το οποίο φαίνεται ότι είναι προϊόν «πολυεπίπεδης συνεργασίας» με την ύπαρξη πολλαπλών ανθρωπίνων κυψελών και θυλάκων ενταγμένων σε ευρύτερα κοινωνικά σύνολα.

Οι παραπάνω διαπιστώσεις , που συνοδεύονται με ευρήματα επιχειρησιακού χαρακτήρα, έθεσαν το ζήτημα της ορ(ι)οθέτησης της «νέας μεταμοντέρνας τρομοκρατίας». Ήδη από τις αρχές της νέας χιλιετίας βρίσκεται σε εξέλιξη η διατύπωση μιας νέας θεωρίας που τείνει να εφαρμόσει τον όρο «Τρομοκρατία πόλεων (urban terrorism)».

Για τη νέα γενιά τρομοκρατών κάθε στόχος θεωρείται δίκαιος και εξυπηρετεί ανάλογα με τη συμβολική του βαρύτητα τις επιδιώξεις των τρομοκρατών για ωραιοποίηση του προφίλ τους , ενώ τα κίνητρα και οι λόγοι γίνονται μέρος πολιτικής τακτικής. Δεν σχετίζεται με τις ιδέες του Μαρινγκέλα για την οργάνωση μικρών τρομοκρατικών κυψελών σε κατοικημένες περιοχές. Επίσης δεν χαρακτηρίζεται από πραγματισμό ή ιδεαλισμό.

Πρόκειται για την τρομοκρατία χωρίς αιτία και συνείδηση που δύσκολα μπορεί να αντιμετωπισθεί καθώς οι δράστες έχουν το πλεονέκτημα της επιλογής και της έκπληξης. Οι σημερινοί τρομοκράτες πόλεων προβάλλουν ελάχιστες επιδιώξεις με πολιτικό περιεχόμενο και πρακτικό χαρακτήρα. Δημιουργούν την εντύπωση ότι δεν αγωνίζονται για να επιτύχουν την αναγνώρισή τους από τον «εχθρό» και να διαπραγματευθούν μαζί του αλλά για να τον εξουδετερώσουν.

Ενδεχομένως κάποια μέλη τους να προέρχονται από υψηλές κοινωνικά τάξεις (ελίτ)και αυτό τους διευκολύνει στο να διαχειρίζονται, να συνεργάζονται με άλλα άτομα, άλλους τρομοκράτες, από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα (από όπου προέρχονται μέλη εθνικιστικών και αποσχιστικών κινημάτων και εγκληματικών οργανώσεων), να κατανοούν συμπεριφορές ορισμένων πληθυσμιακών ομάδων όπως είναι οι οικονομικοί νόμιμοι ή παράνομοι μετανάστες, μέλη θρησκευτικών οργανώσεων και παραθρησκευτικών ομάδων (με κύριο χαρακτηριστικό τον αυτοκτονικό χαρακτήρα των χτυπημάτων τους) και ό,τι αποκαλούμε ως x-groups (περιθωριακές ομάδες).

Βάσει εκτιμήσεων ορισμένων μελετητών και ερευνητών, ένα από τα βασικά στοιχεία του πυρήνα των δράσεων του urban terrorism , είναι οι εγκληματικές συμμορίες, ομάδες αναρχικών και χούλιγκανς που μεταλλάσσονται σύμφωνα με τα δεδομένα κάθε εποχής. Κατά μία αυθαίρετη ερμηνεία των «επιχειρησιακών στοιχείων» σε παγκόσμια κλίμακα διανύουμε ήδη την τέταρτη φάση της «νέας τρομοκρατίας» οι δομές της οποίας πλέον διαμορφώνονται στα πρότυπα μιας πολυεθνικής επιχείρησης και διαθέτουν παραρτήματα σε όλες τις μεγάλες πόλεις της υφηλίου αντλώντας «φθηνό δυναμικό» από χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Οι «αστικές κατοικημένες περιοχές» αποτελούν το νέο χώρο δράσης των τρομοκρατών καθώς η ανωνυμία της ζωής σε πυκνοκατοικημένες περιοχές και σε υπερπληθυσμιακές πόλεις τους εξασφαλίζει κάλυψη τόσο κατά την προετοιμασία των κτυπημάτων όσο και μετά την εκτέλεση των σχεδίων τους.

Πρέπει να επισημανθεί ότι οι πόλεις είναι, ακόμη και σήμερα, πλημμελώς προετοιμασμένες για τρομοκρατικά χτυπήματα και οι αντιτρομοκρατικές μονάδες έχουν συγκεκριμένα περιθώρια ευελιξίας και αντίδρασης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το φαινόμενο της τρομοκρατίας των πόλεων στην περιοχή των Βαλκανίων όπου έχουν αναπτυχθεί πληθώρα εγκληματικών , τρομοκρατικών, φατριακών και ισλαμικών οργανώσεων , δημιουργώντας έτσι έναν αδιέξοδο λαβύρινθο για τους μελετητές του φαινομένου της τρομοκρατίας.

Το «βαλκανικό υπόδειγμα τρομοκρατίας πόλεων» θεωρείται ως πρότυπο μελέτης καθώς έχει αποδειχθεί η από κοινού δράση ομάδων διεθνούς τρομοκρατίας, αποσχιστικής τρομοκρατίας, ναρκοτρομοκρατίας, διεθνούς μαφίας, ισλαμικής/φονταμενταλιστικής τρομοκρατίας με την υποστήριξη σε αρκετές περιπτώσεις από μυστικές υπηρεσίες ξένων κρατών.

Η Χώρα μας βρίσκεται στο σημείο επαφής και –ενδεχομένως- κρούσεως της Χριστιανικής Ευρώπης με την μουσουλμανική Μέση Ανατολή. Δεν πρέπει να υποτιμούμε τον ρόλο του ριζοσπαστικού ισλαμικού παράγοντα στην περιοχή που πρέπει να θεωρήσουμε ότι συνδέεται με τις εξελίξεις στην Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή ειδικά στο βαθμό που η Ελλάδα πλήττεται από το φαινόμενο της οργανωμένης λαθρομετανάστευσης η οποία υποστήριζεται τόσο από τρίτες χώρες όσο και από δομές οργανωμένου εγκλήματος. Στην παρούσα φάση περισσότεροι από 3.000 φανατικοί μουσουλμάνοι των Βαλκανίων πολεμούν ως μισθοφόροι στο πλευρό των μαχητών του ΙΚΙΛ.

Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στην ενδυνάμωση όλων εκείνων των συντελεστών ισχύος που θωρακίζουν την άμυνα και την δημόσια ασφάλεια της χώρας. Η άσκηση μιας δυναμικής εξωτερικής πολιτικής που θα εμπεριέχει και στοιχεία «στρατιωτικής» και «αστυνομικής» διπλωματίας επιβάλλεται στο βαθμό που είναι επιθυμητή η επαρκής πληροφόρηση και κατανόηση των σύγχρονων τάσεων που διαμορφώνεται στον γεωγραφικό μας περίγυρο αλλά και στη νέα διεθνή τάξη πραγμάτων.