Είναι εφικτή μια ελληνική πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική ;

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει να εφαρμόσει μια πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική και μέσα στο πλαίσιο αυτό προσέγγισε και τη Ρωσία σε μια περίοδο που ο ανταγωνισμός Ουάσιγκτον και ΗΠΑ φαίνεται να επαναφέρει ψυχροπολεμικές τακτικές και να επιδιώκει να δημιουργήσει εκ νέου «κράτη δορυφόρους». Η κρίση της Ουκρανίας έχει προκαλέσει ρήγμα στις σχέσεις της Ρωσίας με ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ενωση, με τους αμερικανούς να διεξάγουν ένα proxy «πόλεμο του πετρελαίου» για να πλήξουν το ρούβλι και τις Βρυξέλλες να έχουν επιβάλλει κυρώσεις στη Μόσχα.

Οι εταίροι της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ φαίνεται να ακολουθούν ο καθένας τη δικιά του εξωτερική πολιτική.

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας από τη μια πλευρά αναμένεται να επισκεφτεί τη Μόσχα στις 8 Απριλίου και να συναντηθεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο πλαίσιο της περαιτέρω σύσφιξης των διμερών σχέσεων των δύο κρατών. Επιπλέον επέστρεψε από τη Μόσχα και ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Παναγιώτης Λαφαζάνης ο οποίος και ανακοίνωσε ότι ρωσικές εταιρείες θα συμμετάσχουν στους διαγωνισμούς για τα κοιτάσματα «μαύρου χρυσού» σε Ιόνιο και νότια Κρήτη. Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης εξέφρασε και τη στήριξη του στο αγωγό φυσικού αερίου Turkish Stream, που σχεδιάζεται να φθάσει στα ελληνοτουρκικά σύνορα.

Όμως ο υπουργός Εθνικής Άμυνας και αρχηγός του συγκυβερνώντος κόμματος ΑΝΕΛ Πάνος Καμμένος από την άλλη πλευρά, επισκεπτόμενος τις ΗΠΑ έκανε λόγο για μια συνεκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων του Αιγαίου μαζί με τους αμερικανούς με ποσοστό 70-30. Ο υπουργός αναφέρθηκε στην άριστη αμυντική συνεργασία Ελλάδας – ΗΠΑ δηλώντας «ότι υπογράψαμε μια πολύ μεγάλη συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό για τα αεροπλάνα ναυτικής συνεργασίας και θα προχωρήσει η συνεργασία και στην αναβάθμιση με την Lockheed Martin των αεροσκαφών F-16».

Η γεωπολιτική σκακιέρα της νοτιοανατολικής Ευρώπης δεν καθορίζεται από τις προτιμήσεις της Ελλάδας αλλά από την ισορροπία δυνάμεων που διαμορφώνεται από τις μεγάλες δυνάμεις, ΗΠΑ και Ρωσία.Η διακοπή της κατασκευςή του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου South Stream θεωρείται νίκη των ΗΠΑ και ως μια δυνατότητα να διεξάγει το ενεργειακό παιχνίδι στην περιοχή με τους δικούς της όρους.

Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται να κρατήσουν τις συμμαχίες τους στη νοτιοανατολική Ευρώπη για να αποτρέψουν τη δημιουργία ρωσικών σφαιρών επιρροής. Ας ρίξουμε μια ματιά στο πως κινούνται οι Αμερικανοί στην περιοχή.

Βουλγαρία και ΗΠΑ θα διεξάγουν σύμφωνα με το Reuters κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μέσα στους επόμενους τρεις μήνες με τη συμμετοχή 12 αμερικάνικων μαχητικών αεροσκαφών τύπου F-15C και 350 αμερικανών στρατιωτών που θα διεξαχθούν στο Novo Selo της νοτιοανατολικής Βουλγαρίας. Η άσκηση γίνεται στο πλαίσιο της Operation Atlantic Resolve (ανάπτυξη δυνάμεων και κοινές ασκήσεις στη Ευρώπη) που έχει στόχο την προστασία των ευρωπαϊκών κρατών –μελών του ΝΑΤΟ από μια ρωσική επιθετικότητα.

Η Ρουμανία έχει ασταθείς σχέσεις με τη Ρωσία και ήταν από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές της επιβολής των Δυτικών κυρώσεων εναντίων της Μόσχας. Η στρατιωτική βάση στο Deveselu θα είναι η πρώτη που θα αναπτύξει το Aegis Ashore ballistic missile system, στο πλαίσιο της επέκτασης της αμερικάνικης αντιπυραυλικής ασπίδας στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η στρατιωτική βάση που κατασκευάστηκε από τη Σοβιετική Ένωση το 1952 αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία μέχρι το τέλος του 2015 και να επανδρωθεί με 200 έως 500 αμερικανικούς στρατιώτες και πολιτικό προσωπικό και η ανακαίνιση της υπολογίζεται σε 400 εκατ. δολάρια.

Η Σερβία μετά την ακύρωση του South Stream από τη Ρωσία έχει αρχίζει να βλέπει την Ευρωπαϊκή Ενωση και ο πρωθυπουργός της Αλεξάνταρ Βούτσιτς θεωρείται πιστός σύμμαχος της γερμανίδας Καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ η οποία έχει θέσει σε εφαρμογή μια ενεργή πολυδιάστατη διπλωματία με στόχο τα Δυτικά Βαλκάνια τα οποία αποκτούν για τη γερμανική ηγεσία ξανά ενδιαφέρον ειδικά σε αυτή τη φάση μιας νέας γεωπολιτικής και γεωοικονομικής αναδιάρθρωσης στα πλαίσια του ρωσο-αμερικανικού ενεργειακού ανταγωνισμού και της de facto αλλαγής συνόρων στην περιοχή.

Η Ρωσία από την άλλη πλευρά αναζητεί να οικοδομήσει τις δικές της συμμαχίες στην νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η Ελλάδα με την αλλαγή ηγεσίας και την άνοδο στην εξουσία του αριστερού ΣΥΡΙΖΑ θεωρείται ένας εν δυνάμει σύμμαχος της Μόσχας. Οι στόχοι της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής για τα Βαλκάνια αποκαλύπτονται σε ένα έγγραφο με τίτλο «Η ρωσική στρατηγική ήπιας ισχύος» όπου για τη συγκεκριμένη περιοχή αναφέρεται ότι «είναι παραδοσιακά συνδεδεμένη με τη Ρωσία, ότι δεν μπορούμε να περιοριστούμε στο να επενδύουμε μόνο σε εταιρείες. Πρέπει να δαπανήσουμε χρήματα για τις υποδομές, καθώς και για τους ανθρώπους εκεί, όπου βλέπουν τη Ρωσία ως μια εναλλακτική λύση στην εξουσία της Δύσης».

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ίσως να θεωρεί το άνοιγμα της κυβέρνησης του προς τη Ρωσία μια μορφή επικοινωνιακής διπλωματίας που στέλνει το μήνυμα ότι η στροφή προς τη Μόσχα ενδέχεται να αποτελέσει και ένα αντίβαρο στις σκληρές διαπραγματεύσεις με τους ευρωπαίους εταίρους μας.

H ισορροπία δυνάμεων στη νοτιοανατολική Ευρώπη εγείρει και κάποια ερωτήματα όπως:

• Είναι εφικτή μια ελληνική εξωτερική πολιτική που να μπορεί να κρατήσει ίσες αποστάσεις από Ρωσία και ΗΠΑ ;
• Ποια είναι τα οφέλη για την Ελλάδα από μια ενδεχόμενη προσκόλληση στο «άρμα της Ρωσίας»;
• Πως θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ενωση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, τι μοχλούς πίεσης θα ασκήσουν στην Ελλάδα;
• Είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας να μην ακολουθήσει την πολιτική των Βρυξελλών για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια ;
• Είναι προς συμφέρον της Ελλάδας να συνδέεται με ένα αγωγό (Turkish Stream) που θα διέρχεται από Τουρκία και θα εφοδιάζεται από Ρωσία ;
• Είναι προς συμφέρον της Ελλάδας να διέρχεται από το έδαφός της ένας αγωγός (TAP) που θα διέρχεται από Τουρκία και θα εφοδιάζεται από το Αζερμπαϊτζάν με στόχο τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο;

H ελληνική εξωτερική πολιτική απαιτούσε και απαιτεί μια εθνική στρατηγική με γνώμονα τη μακροπρόθεσμη προάσπιση των εθνικών συμφερόντων ενώ οι εν θερμώ αποφάσεις και οι ερασιτεχνισμοί μπορεί να αποβούν μοιραίες σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές που βιώνει η χώρα.